Misleidende kaartjes: een ontkrachting

Op internet circuleren veel misleidende kaartjes die zouden bewijzen dat Israël steeds meer land van de Palestijnen heeft ‘afgepakt’. Land dat volgens die kaartjes eerst ‘Palestina’ zou zijn. Er zijn veel verschillende varianten in omloop, maar ze zien er allemaal ongeveer als hierboven uit. Ieder onderdeel van dit soort kaartjes bevat onware en misleidende elementen. Deze kaartjes zijn voorbeelden van hoe een ongelooflijk simpele weergave een bijna eindeloze hoeveelheid aan manipulatie met zich meedraagt. In dit dossier worden een aantal van deze misleidende elementen uitgelicht.

1946

In 1923 splitste het Verenigd Koninkrijk het Mandaatgebied Palestina op in twee delen. Het deel waarover al zo lang wordt gestreden werd Palestina: het gebied ten westen van de Jordaanrivier, ten oosten van de Middellandse Zee, ten zuiden van Libanon en ten noorden van de Sinaïwoestijn. Het andere deel, bijna 80 procent van het oorspronkelijke mandaatgebied, werd Transjordanië, het huidige Jordanië. Voor de stichting van de Staat Israël was het gebied dus onderdeel van het Britse Mandaatgebied. Daarvóór werd het bestuurd door het Ottomaanse Rijk. Er was nooit een Palestijnse staat, wat wel wordt geïmpliceerd door de kaartkleur en de benaming ‘Palestine’. Er bestaat geen Palestijns geld, geen Palestijnse premier, koning of president en er is geen geschiedenis van Palestina. In 1946 was veel land was terra nullius (van niemand). Ook bestond er in deze tijd nog geen Palestijnse nationale identiteit, zoals die tegenwoordig bestaat. De immigratie van grote groepen Joden vanaf het einde van de negentiende eeuw leidde tot economische ontwikkeling en werkgelegenheid. Dit leidde vervolgens weer tot veel immigratie van Arabieren uit naburige gebieden. Hun nazaten noemen zich vandaag de dag Palestijnen, maar hun voorouders identificeerden zich niet zo.

VN-delingsplan 1947

Deze kaart toont zeer accuraat de uitwerking van het VN-delingsplan dat in 1947 werd gepresenteerd. Wat er niet bij wordt vermeld, is dat de Joodse zijde dit plan accepteerde, maar de Arabische zijde het verwierp. Het conflict had hier al beëindigd kunnen zijn. Ook mag hierbij worden vermeld dat het land dat als ‘Palestine’ is gemarkeerd, maar dat dit plan door het Arabische ‘nee’ nooit werkelijkheid is geworden. Het is dus niet alsof ‘Palestine’ hier al land heeft verloren ten opzichte van de eerdere situatie. Het land stond eerst onder controle van de Britten. In 1947 had voor het eerst in de moderne tijd een gedeelte aan Arabieren kunnen worden toebedeeld. In een correcte weergave zou dit de eerste kaart zijn waarin een gedeelte zwartgrijs zou zijn en als Palestijns zou worden bestempeld.

1967

Nadat de Arabieren het VN-delingsplan van 1947 niet accepteerden, besloot de Joodse gemeenschap in het Mandaatgebied de Staat Israël uit te roepen. Naburige Arabische staten vielen de Joodse staat collectief aan om die te vernietigen en de Joodse aanwezigheid te beëindigen. De Joodse staat overleefde, werd erkend door het grootste gedeelte van de internationale gemeenschap en werd soeverein. Maar de Westelijke Jordaanoever werd door Jordanië veroverd en de Gazastrook door Egypte. Om die reden is de periode 1948-1967 ook eventjes helemaal weggelaten: in die periode vielen de Westoever en Gaza onder het bestuur van Jordanië en Egypte en waren deze gebieden niet in Joodse handen. Maar om dat eerlijk op de kaart in te tekenen, zou het narratief van continue Joodse expansie tenietdoen.

In 1967 veroverde Israël in de Zesdaagse Oorlog de Golanhoogten (op Syrië), de Sinaïwoestijn en Gazastrook (op Egypte) en de Westelijke Jordaanoever inclusief Oost-Jeruzalem (op Jordanië). Het is opvallend en strijdig met de realiteit dat de Sinaïwoestijn (die later weer Egyptisch werd in ruil voor een vredesverdrag) en de Golanhoogten niet zijn meegenomen op de post-1967-kaart. Het opnemen van de Sinaïwoestijn zou echter de realiteit tonen dat Israël bereid is veroverd land op te geven in ruil voor vrede. Die waarheid is pijnlijk voor de makers van dit soort kaartjes. Het had wel Palestijns kunnen worden als ze zelf het VN-delingsplan hadden geaccepteerd.

2010

Dit kaartje beschouwt alleen de gebieden A en B op de Westoever als Palestijns. De rest geldt als Joods. Dat is onwaar. Onder de Oslo-akkoorden is er voor het eerst een Palestijnse semi-statelijke entiteit opgericht: de Palestijnse Autoriteit. Dit is de eerste keer in de geschiedenis dat een gedeelte van het gebied daadwerkelijk onder Palestijnse controle valt. Het kaartje van 2010 zou dus pas het eerste kaartje moeten zijn waarin een gedeelte groen is gemarkeerd. Overigens is het Palestijnse en naburige Arabische leiderschap akkoord gegaan met deze gang van zaken.

Van 1967 tot de inwerkingtreding van de Oslo-akkoorden in 1995-1996 was er géén sprake van Palestijns zelfbestuur. Het gehele gebied viel onder Israëlische controle. Er is sinds 1995-1996 dus Palestijnse ‘winst’ van land, geen verlies. Tegelijkertijd is gebied C niet geheel Joods. Niet het burgerlijk, maar het militair recht geldt er. Israël maakt helaas officieel geen aanspraak op het hartland.

Er is in in dat opzicht dus een verschil met Israël binnen de internationaal erkende Groene Lijn, maar dat verschil wordt niet meegenomen in het plaatje. De suggestie wordt gewekt dat Israël nu jurisdictie claimt over gebieden, waarover het eind 1967 geen jurisdictie had. Dit zijn de e gebieden die eerst groen waren en nu wit. Dat klopt niet. De grijze contouren van het VN-delingsplan zijn ook nog steeds zichtbaar met de suggestie dat dit land eerst aan de Palestijnen toebehoorde. Dit is onjuist: de Joodse zijde zei ja tegen het plan, maar de Arabische zijde zei nee. Hierdoor ging het plan niet door.

Hoe ziet de correcte kaart er dan uit? Als volgt:

Het eerlijke verhaal

In 1946 viel het gebied onder Brits Mandaat. Het VN-delingsplan werd ingestemd door de Joodse zijde maar afgewezen door de Arabische zijde. Hierop riep Israel de onafhankelijkheid uit en vielen de Arabische buurlanden de kersverse Joodse staat binnen om haar te vernietigen. Deze poging mislukte. Israel behield de controle over de gebieden, die nu binnen de Groene Lijn vallen. Jordanië veroverde de Westoever en Egypte de Gazastrook.

In 1967 veroverde Israël de Westelijke Jordaanoever, de Gazastrook, de Golanhoogten en de Sinaïwoestijn op de buurlanden als reactie op een nieuwe Arabische poging om Israël met de grond gelijk te maken. Hiermee kwamen plotseling veel Palestijnen onder Israëlisch bestuur te vallen. Israël adopteerde het ‘land voor vrede’-principe. In 1967 veroverd land kon worden teruggegeven op voorwaarde dat de buurlanden Israëls bestaan en grenzen zouden respecteren.

Na een massale geweldsgolf tegen Israëlische burgers in de jaren ’80 (de zogeheten Eerste Intifada) leidden vredesonderhandelingen tot de Oslo-akkoorden, waaruit de Palestijnse Autoriteit werd opgericht. Hierdoor was er voor het eerst een Palestijnse semi-statelijke entiteit. Het Israëlisch en Palestijns leiderschap spraken af dat een gedeelte van de Westelijke Jordaanoever onder Palestijns zelfbestuur zou komen. Dit zijn de eerste groene gebieden op de kaart, in 1995. Datzelfde Palestijnse leiderschap weigerde begin jaren 2000 opnieuw de uitgestoken Israëlische hand om een tweestaten oplossing te bewerkstelligen.

Toen Israël zich in 2005 unilateraal uit de Gazastrook terugtrok, nam Hamas de macht over. Sindsdien ruziën Hamas en Fatah, dat de macht over de Palestijnse Autoriteit heeft, over het Palestijns leiderschap. Vredesonderhandelingen leidden telkens nergens toe en de situatie lijkt zich te hebben gestabiliseerd.

Bron: Cidi